رده بندی وضعیت بهداشت و سلامت مادران روستایی در استان های مختلف ایران با استفاده از روش های چند متغیره عاملی و خوشه ای

مقدمه و اهداف: سلامت مادران به عنوان یکی از گروه های آسیب پذیر از اهمیت زیادی در حوزه مراقبت های بهداشتی و درمان برخوردار است. هدف از مطالعه حاضر رتبه بندی و شناسایی استان های همگن از نظر وضعیت بهداشت و سلامت مادران روستایی است.روش کار: با بررسی شاخص های موجود در زیج حیاتی سال 85 گزارش شده توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، 15 شاخص مرتبط با سلامت مادران انتخاب گردیده است. با استفاده از روش تحلیل عاملی این شاخص ها به تعداد محدود عوامل معنادار کاهش یافته ، عاملی که می تواند معرف شاخص وضعیت بهداشت و سلامت مادران روستایی باشد انتخاب و رتبه بندی استان ها بر اساس آن انجام شده است. برای شناسایی استان های همگن از روش خوشه ای سلسله مراتبی بر مبنای یک ماتریس فاصله بدست آمده از همان 15 شاخص ابتدایی استفاده شده است. نتایج: با استفاده از تحلیل عاملی با تلخیص شاخص های متنوع مدلی پیشنهاد گردید که 89٪ از پراکندگی اطلاعات را در خود دارد. در این مدل عامل اول به عنوان عاملی که معرف مناسبی از سطح سلامت مادران در استان های مختلف بدست آمد و استان های کشور براساس آن رتبه بندی گردید. بر اساس این رتبه بندی استان های گیلان، مازندران و تهران از وضعیت مناسبی و استان های خوزستان، کهکیلویه و بویر احمد و هرمزگان از وضعیت نامناسبی در حوزه سلامت مادران برخوردارند، در ضمن استان سیستان و بلوچستان در وضعیت وخیمی از این نظر قرار دارند. در تکمیل نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی با استفاده از تحلیل خوشه ای استان های همگن نیز شناسایی شده است. نتیجه گیری: روش های تحلیل چند متغیره ابزاری مؤثر در رده بندی و شناسایی استان های همگن به لحاظ شاخص های سلامت مادران است. نتایج حاصل از این تحقیق در برنامه ریزی در خصوص نحوه اجرا و تخصیص خدمات بهداشتی به مادران روستایی، برای دست اندرکاران امور بهداشتی و درمانی کشور مفید خواهد بود.